Οι προκλήσεις την ώρα του φαγητού είναι από τα πιο κοινά ζητήματα που φέρνουν οι οικογένειες των παιδιών με αυτισμό.
Φυσικά, η παιδική διατροφή και η συμπεριφορά των παιδιών κατά τα γεύματα είναι κοινά ζητήματα για τους γονείς παντού. Όμως, η έρευνα επιβεβαιώνει αυτό που μας λένε εδώ και καιρό οι γονείς: Τα παιδιά με αυτισμό είναι πολύ πιο πιθανό να είναι υπερβολικά επιλεκτικά στο τι θα φάνε και τι δεν θα φάνε. Υπάρχουν παιδιά για παράδειγμα που πίνουν μόνο γάλα ή μόνο δυο – τρεις διαφορετικές τροφές (μπισκότα, κέικ, κρέμα βρόμης).
Παρακάτω θα βρείτε δέκα στρατηγικές που θα σας βοηθήσουν την ώρα του φαγητού:
1. Αποκλείστε ιατρικά ζητήματα
Δεν είναι ασυνήθιστο τα παιδιά με διαταραχή αυτιστικού φάσματος να έχουν ιατρικά ζητήματα που κάνουν το φαγητό δυσάρεστο. Αυτά τα ζητήματα μπορεί να περιλαμβάνουν οδοντικά ζητήματα, γαστρεντερικά ζητήματα κτλ. Επομένως, βεβαιωθείτε ότι ο γιατρός του παιδιού σας εξετάζει και αντιμετωπίζει τυχόν τέτοια ζητήματα πριν προχωρήσετε.
2. Προετοιμαστείτε πριν το κάθε γεύμα
Πολλά παιδιά που έχουν αυτισμό βιώνουν μεγάλο άγχος καθώς πλησιάζει η ώρα του φαγητού. Οι υποκείμενοι λόγοι μπορεί να περιλαμβάνουν αισθητηριακές αποστροφές και φόβο για άγνωστα τρόφιμα. Κατά λάθος, οι οικογένειες μπορούν να επιδεινώσουν το άγχος προσπαθώντας να αναγκάσουν ένα παιδί να φάει, δημιουργώντας έτσι ένα μοτίβο άγχους κατά τη διάρκεια του γεύματος. Ο φόβος και το άγχος μπορούν να σταματήσουν την πείνα.
Για να αντιστρέψουμε αυτό το μοτίβο, μπορούμε να αφιερώσουμε λίγα λεπτά βοηθώντας το παιδί να χαλαρώσει πριν από το φαγητό. Ένας τρόπος για να το κάνετε αυτό είναι να αφιερώσετε πέντε λεπτά και να κάνετε αναπνοές. Μπορείτε για παράδειγμα να φυσήξετε ρόδες, φούσκες ή ακόμα και ένα πνευστό όργανο όπως η φυσαρμόνικα.
Εναλλακτικά μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτά τα πέντε λεπτά κάνοντας αυτό που ονομάζουμε «δραστηριότητα βαθιάς πίεσης». Μπορείτε για παράδειγμα να σπρώχνετε με τα χέρια σας τον τοίχο (να γέρνετε με όλο σας το βάρος) ή να πιέζετε τις παλάμες σας πάνω στις παλάμες του παιδιού.
3. Καθίστε μαζί σε όλα τα γεύματα
Δεν μπορούμε να υπερτονίσουμε πόσο σημαντικό είναι για μια οικογένεια να τρώει μαζί ως θέμα ρουτίνας. Οι περιβαλλοντικές ενδείξεις βοηθούν όλα τα παιδιά – και ειδικά εκείνα που έχουν αυτισμό – να μάθουν τι πρέπει να κάνουν. Για παράδειγμα, το κρεβάτι ενός παιδιού είναι μια περιβαλλοντική ένδειξη για ύπνο. Ομοίως, το οικογενειακό τραπέζι πρέπει να είναι για το φαγητό.
Επιπλέον, το να τρώτε μαζί βοηθά το παιδί σας να μάθει μέσω της μίμησης. Ένα παιδί θα είναι πιο πιθανό να βάλει μια νέα τροφή στο στόμα του αφού σας δει εσάς να το κάνετε.
Συχνά, το πρώτο βήμα είναι να αναιρέσετε συνήθειες όπως το φαγητό μπροστά στην τηλεόραση και το παιδί να έρθει στο οικογενειακό τραπέζι. Όταν ένα παιδί δεν έχει μάθει να κάθεται στο οικογενειακό τραπέζι δεν θα έρθει έτσι απλά να καθίσει για είκοσι λεπτά. Συμβουλεύουμε λοιπόν τις οικογένειες να ξεκινήσουν “βάζοντας” το παιδί τους να κάθεται στο τραπέζι μαζί τους ακόμα και για ένα μόνο λεπτό.
Με επαίνους, αυξήστε σταδιακά τον χρόνο στο τραπέζι σε περίπου 20 λεπτά. Αυτό φυσικά θα πάρει εβδομάδες. Μην απογοητεύεστε. Διαβεβαιώστε το παιδί σας αν χρειαστεί ότι το φαγητό δεν είναι απαραίτητο. Απλώς κρατήστε το φαγητό σε κοντινή απόσταση από το παιδί σας ενώ οι υπόλοιποι τρώτε. Η ιδέα εδώ είναι απλώς να αυξηθεί η άνεση με τη ρουτίνα του γεύματος.
Προτείνουμε να χρησιμοποιείτε το ίδιο τραπέζι για όλα τα γεύματα και τα μέλη της οικογένειας να κάθονται στις ίδιες καρέκλες για να υποδείξετε περαιτέρω το παιδί σας πού να καθίσει και τι να περιμένει.
4. Υποστηρίξτε τη στάση του παιδιού σας
Πολλά παιδιά με αυτισμό έχουν αδυναμία στους μύες του πυρήνα του στομάχου και της πλάτης. Άλλα παιδιά έχουν κακή επίγνωση του σώματος. Οποιοδήποτε από αυτά τα ζητήματα μπορεί να προκαλέσει κακή στάση του σώματος και δυσφορία ενώ κάθεστε στο τραπέζι του γεύματος. Παρέχοντας υποστήριξη, μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας να επικεντρωθεί περισσότερο στο φαγητό παρά στο να κρατά το σώμα του στην καρέκλα.
Αν δείτε το παιδί σας να σκύβει ή να γέρνει στο τραπέζι, δοκιμάστε να τοποθετήσετε τυλιγμένες πετσέτες γύρω από την πλάτη και τους γοφούς για να παρέχετε επιπλέον υποστήριξη. Βεβαιωθείτε επίσης ότι τα πόδια έχουν στήριξη. Εάν δεν φτάνουν στο πάτωμα, δοκιμάστε να τοποθετήσετε ένα σκαμπό μπροστά από την καρέκλα και κάτω από το τραπέζι.
5. Δημιουργήστε αποδοχή σε νέα τρόφιμα μέσω της σταδιακής έκθεσης
Υπάρχουν παιδιά που έχουν ιδιαίτερα έντονες αντιδράσεις στην εμφάνιση ενός φαγητού. Για παράδειγμα, υπάρχουν παιδιά που αρνούνται τροφές ορισμένων χρωμάτων ή παιδιά που αρνούνται να αγγίξουν τα μήλα επειδή φαίνονται «βρεγμένα». Κάποιο άλλο παιδί μπορεί να αρνηθεί να βρίσκεται στο ίδιο δωμάτιο με ένα πορτοκάλι.
Είναι σημαντικό να εκτιμήσουμε και να κατανοήσουμε ότι αυτές οι αντιδράσεις δεν είναι συμπεριφορικές. Δεν έχουν σκοπό να μας προκαλέσουν ούτε φυσικά να μας εκνευρίσουν.
Έχοντας αυτό κατά νου, αρχίστε να χρησιμοποιείτε τις αρχές της σταδιακής έκθεσης για να τα βοηθήσετε να μάθουν να ελέγχουν και τελικά να απαλλαγούν από αυτές τις αντιδράσεις.
Πάρτε για παράδειγμα ένα παιδί που δεν θέλει να ακουμπήσει το μήλο. Πρώτα θα αρχίσουμε με το απλά το μήλο να βρίσκεται στο ίδιο δωμάτιο και μετά στο ίδιο τραπέζι και να το κοιτάει. Στη συνέχεια προχωράμε στο να αγγίξει το μήλο με ένα πιρούνι, μετά με μια χαρτοπετσέτα και μετά με τα δάχτυλά του και προοδευτικά μέσα από το παιχνίδι θα το βοηθήσουμε να φέρει το μήλο στα χείλη, τη γλώσσα και τελικά να το δοκιμάσει.
6. Ορίστε ώρες για τα γεύματα και τηρήστε τις
Είναι πολύ σημαντικό να τρώτε με πρόγραμμα. Τα γεύματα και τα σνακ πρέπει να παρουσιάζονται κατά προσέγγιση κάθε δυόμισι έως τρεις ώρες μέσα στην ημέρα. Εξαλείψτε τα σνακ – συμπεριλαμβανομένου του γάλακτος και του χυμού – στο μεταξύ. Η ιδέα είναι να “εκπαιδεύσετε” τα εσωτερικά σήματα πείνας του παιδιού σας σε συγκεκριμένες ώρες γευμάτων. Αυτό βοηθά το σώμα του παιδιού σας να περιμένει φαγητό και να δέχεται φαγητό σε καθορισμένες ώρες.
7. Διευρύνετε αυτό που τρώει ήδη το παιδί σας
Ας πούμε ότι το αιώνιο αγαπημένο ενός παιδιού είναι τα λευκά μακαρόνια χωρίς σάλτσα. Μπορείτε να αρχίσετε να «επεκτείνετε» την αποδοχή του φαγητού προσφέροντας, ας πούμε, μια διαφορετική μάρκα λευκών μακαρονιών, στη συνέχεια δοκιμάζοντας να αλλάξετε ίσως σε λίγο πιο χοντρά ή λεπτά μακαρόνια. Τελικά, πηγαίνετε στα μακαρόνια με λίγο βούτυρο, μετά μια λευκή σάλτσα κ.λπ. Η ιδέα είναι να προσφέρετε ένα φαγητό που να παραμένει οικείο, ενώ παράλληλα δημιουργείται ανοχή σε μικρές και σταδιακές αλλαγές.
8. Βγάλτε τα τρόφιμα από τα κουτιά ή τα δοχεία τους
Υπάρχουν πολλοί γονείς που αφιερώνουν υπερβολικό χρόνο ψάχνοντας συγκεκριμένες μάρκες επειδή τα παιδιά τους αρνούνται οτιδήποτε άλλο. Συμβουλεύουμε τις οικογένειές να αποφύγουν αυτό το ζήτημα εντελώς, βγάζοντας τα τρόφιμα από τα κουτιά αμέσως μόλις φτάσουν σπίτι. Βάλτε τα τρόφιμα σε διαφανή δοχεία. Αφαιρέστε τις μάρκες όσο το δυνατόν περισσότερο, ώστε το παιδί σας να είναι λιγότερο πιθανό να «κολλήσει» σε μια πολύ συγκεκριμένη γεύση, εμφάνιση και υφή.
9. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να εξερευνήσει, να παίξει και να ανακατευτεί με το φαγητό
Τα παιδιά μαθαίνουν μέσα από το παιχνίδι, και αυτό περιλαμβάνει το παιχνίδι με το φαγητό. Αυτό συνδυάζεται όμορφα με την αρχή της «σταδιακής έκθεσης» που περιγράψαμε παραπάνω. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να αλληλεπιδρά με το φαγητό μέσω των αισθήσεών του. Μιλήστε για την εμφάνιση και την αίσθηση των τροφίμων. Φτιάξτε ενδιαφέροντα σχήματα με κουπάτ κ.λπ.
Σκεφτείτε το ως «σχολείο φαγητού» και αφιερώστε λίγο χρόνο κάθε εβδομάδα για να ασχοληθείτε με την εκμάθηση τροφίμων μέσω του παιχνιδιού. Το παιδί σας μπορεί να τρώει ή να μην τρώει τα τρόφιμα που εξερευνά. Η ιδέα είναι να οικοδομήσουμε ένα θεμέλιο που να επιτρέπει μεγαλύτερη άνεση με τα τρόφιμα.
10. Επικεντρωθείτε στο φαγητό και όχι στη συμπεριφορά του παιδιού σας
Όσο το δυνατόν περισσότερο, προσπαθήστε να αγνοήσετε τις προκλητικές συμπεριφορές στο τραπέζι. Πολλά παιδιά μαθαίνουν να ξεφεύγουν από το οικογενειακό γεύμα με το να φτύνουν, να γκρινιάζουν, να χτυπούν το τραπέζι και άλλα παρόμοια. Προτείνουμε να αποσπάσετε την προσοχή από την αρνητική συμπεριφορά με μια συζήτηση για το φαγητό. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την υποβολή των παρακάτω ερωτήσεων για να εμπλακεί ολόκληρη η οικογένεια στη «μάθηση τροφίμων».
Είναι υγρή ή ξηρή τροφή; Έχει έντονη μυρωδιά ή λίγη μυρωδιά; Σε τι διαφέρει αυτό το [πίτα ψωμί] από το [κανονικό ψωμί]; Τι ήχο κάνει αυτό το φαγητό όταν το μασάτε; Ποιες άλλες τροφές τρώμε που έχουν το ίδιο χρώμα;
Ακολουθήστε τις παραπάνω στρατηγικές και θα δείτε θετικές αλλαγές. Για περαιτέρω κατευθυντήριες μην διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας.
